1. Για τα ζώα συντροφιάς ισχύει πια ο
νόμος 4039/2012 (ΦΕΚ τεύχος Α’, φύλλο 15/2-2-2012), όπως έχει τροποποιηθεί με τις διατάξεις του άρθρου 46 του ν. 4235/2014 (ΦΕΚ τ. Α’, 32/11-2-2014). Κατ’ αρχάς, καλό είναι να τον διαβάσουμε, όσοι έχουμε ζώα (βλ. κωδικοποίηση του νόμου με όλες τις αλλαγές που έχουν γίνει μέχρι σήμερα στο εξής σχετικό link:
Νόμος 4039/2012 copyright: Ηλίας Τασόπουλος).
2. Θα πρέπει να έχουμε κατά νου, ότι ο νόμος αυτός θεσπίστηκε και έχει ως σκοπό του την προστασία των ζώων συντροφιάς (όπως κατωτέρω ορίζεται) από την εκμετάλλευση, την κακοποίηση, αλλά και τον καθορισμό των υποχρεώσεων των ιδιοκτητών τους κυρίως για την
ευζωία του ζώου. Ευζωία σημαίνει, μεταξύ άλλων, καθημερινή άσκηση ή περίπατος και γενικά μέριμνα για σεβασμό της ύπαρξης των ζώων. Αυτά είναι υποχρεώσεις των ανθρώπων και αντίστοιχα δικαιώματα των ζώων, που δικαιούμαστε και οφείλουμε να αντιτάσσουμε και να αξιώνουμε!
3.
Ζώο συντροφιάς είναι γενικά κάθε ζώο που συντηρείται ή προορίζεται να συντηρηθεί από τον άνθρωπο, κυρίως μέσα στην κατοικία του, για λόγους ζωοφιλίας ή συντροφιάς (αδέσποτο/δεσποζόμενο, μικρό ζώο, επικίνδυνο ζώο).
4.
Ο ΔΕΚΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ ιδιοκτητών δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς:
5. Κάθε ιδιοκτήτης δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς (δηλ. ζώου συντροφιάς που τελεί υπό την άμεση επίβλεψη και φροντίδα του ιδιοκτήτη, κατόχου, συνοδού ή φύλακά του, συμπεριλαμβανομένων των σκύλων φύλαξης ποιμνίων), υποχρεούται:
(α) Να εφαρμόζει (ο ιδιοκτήτης, ο κάτοχος ή ο υπεύθυνος του ζώου) τους κανόνες προστασίας και καλής μεταχείρισης των ζώων και να τηρεί τις ειδικές απαιτήσεις της ευζωίας τους, ώστε να εξασφαλίζεται ο σεβασμός της ύπαρξής τους. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 500 ευρώ.
(β) Να προβεί σε ηλεκτρονική σήμανση και καταγραφή του ζώου, ως τέτοιου νοουμένου εδώ του σκύλου ή της γάτας (=τοποθέτηση συστήματος ηλεκτρονικής αναγνώρισης (μικροchip) επάνω στο ζώο και έκδοση βιβλιαρίου υγείας ή διαβατηρίου), η οποία πραγματοποιείται μόνο από κτηνίατρο. ΠΡΟΣΟΧΗ! Πρέπει να γίνει εντός 2 μηνών από τη γέννηση ή εντός 1 μηνός από την εύρεση ή την απόκτηση του ζώου. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
(γ) Να προβαίνει σε αντιλυσσικό εμβολιασμό του ζώου και σε τοποθέτηση σε εμφανές σημείο του περιλαίμιου του ζώου της σχετικής μεταλλικής κονκάρδας που παρέχει ο κτηνίατρος κατά την πραγματοποίηση του εμβολιασμού αυτού. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 100 ευρώ.
(δ) Να ενημερώνει τον κτηνίατρο για κάθε μεταβολή των καταχωρημένων στοιχείων, είτε του ίδιου (διεύθυνση, τηλέφωνο, αριθμός ταυτότητας, ονομ/μο), είτε του ζώου συντροφιάς (θάνατος, παράδοση σε άλλον ιδιοκτήτη). ΠΡΟΣΟΧΗ! Πρέπει να γίνει εντός 15 ημερών από τη μεταβολή, πλην της απώλειας, που δηλώνεται εντός 5 ημερών. Παράβαση της υποχρέωσης δήλωσης απώλειας επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
(ε) Να τηρεί τους κανόνες ευζωίας του ζώου και να μεριμνά για την κτηνιατρική εξέτασή του. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 500 ευρώ, καθώς και ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή από 5.000 έως 15.000 ευρώ(!).
(στ) Να τηρεί και κατέχει ενημερωμένο βιβλιάριο υγείας ή διαβατήριο (σε περίπτωση ταξιδιού στο εξωτερικό) και να μεριμνά για την ενημέρωσή τους σε περίπτωση αλλαγής του ιδιοκτήτη ή του προσωρινού κατόχου του ζώου. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
(ζ) Να μην εγκαταλείπει το ζώο του (για την περίπτωση οριστικής αποχώρησης προβλέπεται σχετική διαδικασία). Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ, καθώς και ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή από 5.000 έως 15.000 ευρώ(!).
(η) Να μεριμνά για τον άμεσο καθαρισμό του περιβάλλοντος από τα περιττώματα του ζώου (εκτός του σκύλου βοήθειας). Παράβαση επισύρει πρόστιμο 100 ευρώ.
(θ) Να μεριμνά για τη στείρωση του ζώου, εφόσον δεν επιθυμεί τη διατήρηση των νεογέννητων ή δεν μπορεί να τα διαθέσει σε νέους ιδιοκτήτες. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
ι) Να προσκομίζει ή αποστέλλει ταχυδρομικά με συστημένο στον οικείο Δήμο αντίγραφο του πιστοποιητικού ηλεκτρονικής σήμανσης του ζώου. ΠΡΟΣΟΧΗ! Πρόκειται για νέα υποχρέωση που προστέθηκε στον νόμο το έτος 2014, με τον νόμο 4235/2014. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
6) ΕΙΔΙΚΑ ο ιδιοκτήτης
σκύλου:
(α) Μεριμνά για να γίνεται ο περίπατος σκύλων πάντα με συνοδό,
(β) οφείλει να παίρνει τα κατάλληλα μέτρα για να μην εξέρχεται ελεύθερα ο σκύλος του από το χώρο της ιδιοκτησίας του και εισέρχεται σε χώρους άλλων ιδιοκτησιών ή σε κοινόχρηστους χώρους,
(γ) υποχρεούται κατά τη διάρκεια του περιπάτου να κρατάει το σκύλο του δεμένο και να βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτόν, για την αποφυγή ατυχημάτων (το ίδιο ισχύει και για τον οποιονδήποτε συνοδό του ζώου, εκτός του ιδιοκτήτη του). Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
7)
ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ:(i) Η πώληση σκύλων και γατών σε υπαίθριους δημόσιους χώρους.
(ii) H πώληση ζώων συντροφιάς με ηλικία μικρότερη των 8 εβδομάδων.
(iii) H εισαγωγή και εμπορία ή αναπαραγωγή σκύλων που είναι ακρωτηριασμένοι.
(iv) H δημοσίευση αγγελιών για ζώα συντροφιάς προς πώληση
*, υιοθεσία ή δωρεάν παραχώρηση σε έντυπα, φυλλάδια, τοιχοκολλήσεις ή σε ιστοσελίδες, εάν δεν αναφέρεται ο αριθμός της ηλεκτρονικής σήμανσής τους
*.
(v) Η εισαγωγή στην Ελλάδα ζώων συντροφιάς που δεν έχουν ηλεκτρονική σήμανση.
(vi) Η αφαίρεση του μέσου ηλεκτρονικής σήμανσης του ζώου συντροφιάς.
-Κάθε παράβαση των ανωτέρω (i), (ii) και (iii) απαγορεύσεων επισύρει πρόστιμο 1.000 ευρώ ανά ζώο.
-Κάθε παράβαση των ανωτέρω (iv) και (v) απαγορεύσεων επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
-Παράβαση της ανωτέρω (vi) απαγόρευσης επισύρει πρόστιμο 3.000 ευρώ, καθώς και ποινή φυλάκισης μέχρι έξι μηνών και χρηματική ποινή μέχρι 3.000 ευρώ.
*Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι κατά τον νόμο χρειάζεται άδεια εκτροφής, αναπαραγωγής και εμπορίας ζώων συντροφιάς, ακόμη και όταν εκτρέφεται έστω και ένας θηλυκός σκύλος αναπαραγωγής για εμπορικούς σκοπούς (όπως είναι η πώληση) και έστω και εάν πρόκειται για ερασιτέχνη εκτροφέα σκύλου ή γάτας.
8.
ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ και ζώα συντροφιάς:
9. Ρητά προβλέπεται πια στον νόμο ότι επιτρέπεται η διατήρηση δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς σε κάθε κατοικία.
10. Ειδικά όσον αφορά τις πολυκατοικίες, επιτρέπεται η διατήρηση δεσποζόμενων ζώων συντροφιάς σε κάθε διαμέρισμα, εφόσον: (α) Διαμένουν στο ίδιο διαμέρισμα με τον ιδιοκτήτη ή κάτοχό τους, (β) δεν παραμένουν μόνιμα στις βεράντες ή στους ανοιχτούς χώρους του διαμερίσματος, (γ) τηρούνται οι κανόνες ευζωίας των ζώων, οι υγειονομικές διατάξεις και οι αστυνομικές διατάξεις περί κοινής ησυχίας, και (δ) τα ζώα έχουν ελεγχθεί ηλεκτρονικά, έχουν σημανθεί, καταγραφεί και φέρουν βιβλιάριο υγείας.
11. ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΗΣ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΘΕΙ Η ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΖΩΩΝ ΣΥΝΤΡΟΦΙΑΣ, ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΠΛΗΡΟΥΝΤΑΙ ΟΙ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ! ΜΠΟΡΕΙ, ΩΣΤΟΣΟ, ΝΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΕΙ Ο ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΟΝ ΜΕΓΙΣΤΟ ΑΡΙΘΜΟ ΖΩΩΝ (για σκύλους και γάτες), ΣΕ ΔΥΟ (2) ΖΩΑ ΑΝΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ.
12.Παράβαση της παραπάνω υποχρέωσης τήρησης των κανόνων ευζωίας, των υγειονομικών διατάξεων και των αστυνομικών διατάξεων περί κοινής ησυχίας, καθώς και της τυχόν απαγόρευσης του κανονισμού της πολυκατοικίας για διατήρηση περισσοτέρων από 2 ζώων συντροφιάς σε κάθε διαμέρισμα επισύρει πρόστιμο 500 ευρώ ανά ζώο.
13.Απαγορεύεται η διατήρηση και παραμονή ζώων συντροφιάς σε κοινόχρηστους χώρους της πολυκατοικίας. Πλην όμως, επιτρέπεται πια στην πυλωτή, στην ταράτσα, στον ακάλυπτο χώρο και στον κήπο,
εφόσον υπάρχει ομόφωνη απόφαση της γενικής συνέλευσης των ιδιοκτητών (και όχι, συνεπώς, όλων των ιδιοκτητών). Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ ανά ζώο.
14.
ΜΕΤΑΦΟΡΑ ζώων συντροφιάς:
15. Τα μικρά ζώα συντροφιάς (=μέχρι 10 κιλά) ελεύθερα και επιτρεπτά μεταφέρονται σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς, στα ταξί και στα πλοία, εφόσον είναι τοποθετημένα σε ασφαλές κλουβί μεταφοράς και συνοδεύονται από τον ιδιοκτήτη ή τον κάτοχό τους. Οι σκύλοι βοήθειας μεταφέρονται χωρίς κλουβί μεταφοράς, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, εφόσον φέρουν λουρί χειρισμού. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ ανά ζώο.
16.Θα πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με τον πρόσφατο Κανονισμό Δικαιωμάτων Επιβατών τακτικών και έκτακτων γραμμών με
οδικά μέσα δημόσιας μεταφοράς (λεωφορεία) και μέσα σταθερής τροχιάς (ηλεκτρικό σιδηρόδρομο, μετρό και τραμ) (Υ.Α. οικ. Α27733/2213/29-5-2015, ΦΕΚ τ. Β’, 1181/19-6-2015), τίθενται, ουσιαστικά, οι εξής επιπρόσθετοι όροι: (α) Να μην προβάλει τυχόν αντιρρήσεις, κατά την κρίση του, ο οδηγός ή άλλο εντεταλμένο προσωπικό του μεταφορέα ανάλογα με τις συνθήκες πληρότητας του οχήματος/συρμού και την ασφάλεια των επιβατών (με εξαίρεση του σκύλους βοήθειας), (β) το ασφαλές κλουβί μεταφοράς να είναι κλειστού τύπου διαστάσεων έως 70εκ. Χ 40εκ. Χ 50εκ. για τις τακτικές αστικές γραμμές και διαστάσεων έως 50εκ. Χ 40εκ. Χ 35εκ. για τις υπεραστικές τακτικές και τις έκτακτες γραμμές, (γ) ο ιδιοκτήτης ή κάτοχος του ζώου να φέρει το ατομικό βιβλιάριο υγείας-διαβατήριο του ζώου και να βρίσκεται πλησίον του και να μεριμνά για την μη πρόκληση τραυματισμού ή όχλησης άλλων επιβατών και (δ) να τοποθετείται το ζώο στους ελεύθερους χώρους των οχημάτων/συρμών, εκτός των διαδρόμων, των σημείων εισόδου-εξόδου των επιβατών και επικύρωσης των εισιτηρίων, ούτως ώστε να μη διακυβεύεται η ασφαλής μετακίνηση των υπολοίπων επιβατών. Ειδικά στις υπεραστικές και ενδοκοινοτικές μεταφορές τα ζώα πρέπει να μεταφέρονται υποχρεωτικά εντός του χώρου επιβατών και σε καμία περίπτωση στο χώρο αποσκευών.
17.Τα επιβατηγά πλοία υποχρεωτικά διαθέτουν κλουβιά για την μεταφορά μεγάλων ζώων συντροφιάς.
18.Για μετακινήσεις ζώων συντροφιάς εντός χωρών της Ε.Ε. απαιτείται διαβατήριό τους, εκδιδόμενο από τον κτηνίατρο.
19.
ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ των ζώων:
20.Ο νόμος ρητά απαγορεύει, με υψηλά πρόστιμα και ποινή φυλάκισης, τον βασανισμό, την κακοποίηση, την κακή και βάναυση μεταχείριση οποιουδήποτε είδους ζώου (όχι μόνο των ζώων συντροφιάς), καθώς και οποιαδήποτε πράξη βίας κατ’ αυτού. Ως τέτοια πράξη δεν θεωρείται, πάντως, σύμφωνα με τον νόμο, η στείρωση του ζώου και κάθε άλλη κτηνιατρική πράξη με θεραπευτικό σκοπό. Παράβαση επισύρει πρόστιμο000 ευρώ για κάθε ζώο και για κάθε περιστατικό, καθώς και ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 1 έτους και χρηματική ποινή από 5.000 έως 15.000 ευρώ.
21.Στην έννοια της κακοποίησης εντάσσεται και η
παθητική κακοποίηση, η οποία περιλαμβάνει, ενδεικτικά, την έλλειψη καταλύματος, το ακατάλληλο κατάλυμα ή τα στενά κλουβιά, τη μόνιμη αλυσοδέτηση, την ακατάλληλη τροφή, τη μόνιμη παραμονή σε μπαλκόνια, ταράτσες, την έλλειψη νερού ή νερού μη κατάλληλου, την έλλειψη φροντίδας για κτηνιατρική περίθαλψη, ακόμη και την έλλειψη καθημερινής άσκησης και περιπάτου (Γνωμοδότηση – Εγκύκλιος αρ. 1/2013 του Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, αρ. πρωτ. 1631/8-4-2013).
22.Με πρόσφατη υπ’ αριθ. 4/2014 Εγκύκλιο – Γνωμοδότηση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου με αριθ. πρωτ. 4272/13-10-2014, κας Ευτέρπης Κουτζαμάνη, παραγγέλλονται οι Εισαγγελείς όλης της χώρας να εξετάζουν άμεσα και με προσοχή κάθε είδους πληροφορία-καταγγελία, απ’ όπου και αν προέρχεται, ακόμη και από το διαδίκτυο, αναφορικά με περιστατικά βασανισμού, κακοποίησης, κακής και βάναυσης μεταχείρισης οποιουδήποτε είδους ζώου, πράξεων βίας κατ’ αυτού κλπ και να εφαρμόζουν την
αυτόφωρη διαδικασία για τον κολασμό των αδικημάτων αυτών, με την παραπομπή των δραστών στα ακροατήρια για την άμεση εκδίκαση των εγκλημάτων και σε περίπτωση αναβολής τον προσδιορισμό των δικογραφιών σε σύντομο χρονικό διάστημα, σημειώνοντας, χαρακτηριστικά, ότι
«η συμπεριφορά μας προς τα ζώα καταδεικνύει τον πολιτισμό μας».
23.Επιπλέον, ο Εισαγγελέας μπορεί, ιδίως μέσω της Διεύθυνσης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ, να παραγγείλει την ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης να παράσχει τα στοιχεία του χρήστη, διεύθυνση κλπ, όταν τελείται έγκλημα σε βάρος των ζώων μέσω του διαδικτύου, χωρίς να χρειάζεται να τηρηθεί η διαδικασία άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών του ν. 2225/1994.
24.Εκείνο που είναι, επίσης, σημαντικό είναι ότι προβλέπεται πλέον ρητά στον νόμο η υποχρέωση κάθε υπαίτιου της πράξης τραυματισμού ζώου συντροφιάς (δεσποζόμενου ή αδέσποτου) σε τροχαίο ατύχημα, να ειδοποιήσει άμεσα τον οικείο Δήμο, προκειμένου να παρασχεθεί στο τραυματισμένο ζώο η απαραίτητη κτηνιατρική φροντίδα. Παράβαση επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
25.Ειδικά η ΚΛΟΠΗ οποιουδήποτε ζώου συντροφιάς επισύρει ποινή φυλάκισης μέχρι 6 μήνες και χρηματική ποινή μέχρι 3.000 ευρώ, ενώ η κλοπή κυνηγετικού σκύλου ή σκύλου βοήθειας με φυλάκιση μέχρι 1 έτος και χρηματική ποινή από 5.000 έως 8.000 ευρώ.
26.
Διαδικασία βεβαίωσης των παραβάσεων:27.Σύμφωνα με τον νόμο, αρμόδια όργανα βεβαίωσης των παραβάσεων που προβλέπονται σε αυτόν κατά τα άνω είναι τα όργανα που τις διαπιστώνουν κατά την άσκηση των ελεγκτικών τους καθηκόντων και, ειδικότερα: η Ελληνική Αστυνομία (αντ’ αυτής, έως το 2014 προβλεπόταν η Δημοτική Αστυνομία), η Δασική Υπηρεσία, τα Τελωνεία, οι Σταθμοί Υγειονομικού Κτηνιατρικού Ελέγχου, το Λιμενικό Σώμα-Ελληνική Ακτοφυλακή και οι ιδιωτικοί φύλακες θήρας των κυνηγετικών οργανώσεων.
28. Το χρηματικό (διοικητικό) πρόστιμο βεβαιώνεται επί τόπου από το αρμόδιο όργανο και για την επιβολή του αποστέλλεται αντίγραφο της βεβαίωσης στην κτηνιατρική υπηρεσία (ή, αν δεν υπάρχει, στο Γραφείο Γεωργικής Ανάπτυξης) του κατά τόπον αρμόδιου Δήμου.
29. ΠΡΟΣΟΧΗ!: Η καθ’ οιονδήποτε τρόπο άρνηση ή παρακώλυση του ελέγχου που πραγματοποιούν τα αρμόδια όργανα βεβαίωσης των παραβάσεων κατά την άσκηση των καθηκόντων ελέγχου, καθώς και η μη παροχή ή η παροχή ψευδών, ελλιπών ή/και ανακριβών πληροφοριών και στοιχείων επισύρει πρόστιμο 300 ευρώ.
30.Ο παραβάτης: (α) Είτε μπορεί να εμφανισθεί αυτοπροσώπως ή να υποβάλει έγγραφο υπόμνημα εντός 5 εργασίμων ημερών από την κλήση του προς τον Προϊστάμενο της ως άνω διεύθυνσης, προκειμένου να υποβάλλει τις όποιες αντιρρήσεις του, οπότε η απόφαση πρέπει να είναι πλήρως αιτιολογημένη, (β) είτε να μην προβάλλει αντιρρήσεις (ή να μην εμφανισθεί), οπότε επικυρώνεται το διοικητικό πρόστιμο και μπορεί να το πληρώσει κατά το ήμισυ (δηλαδή με έκπτωση 50%) εφόσον η πληρωμή γίνει εντός 10 ημερών από τη βεβαίωση της παράβασης. Διαφορετικά, εάν δηλ. δεν πληρωθεί εντός της άνω προθεσμίας, το πρόστιμο καταβάλλεται στον Ο.Τ.Α. χωρίς έκπτωση και εντός 2μήνου από τη βεβαίωσή του και εάν, εν συνεχεία, δεν καταβληθεί εντός του 2μήνου αυτού, το πρόστιμο βεβαιώνεται πια στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. φορολογίας του παραβάτη.
Αθήνα, 6-9-2015
Ηλίας Ν. Τασόπουλος,
Δικηγόρος, Μ.Δ. Αστικού Δικαίου Παν/μίου Αθηνών